काठमाडौं । नुवाकोटको पन्चकन्या गाउँपालिका–२, कविलास कोटथोकका ५८ वर्षीय किसान गोकर्ण नेपाली बुधबार बिहान बाँदरको आक्रमणमा परेर ज्यान गुमाएका छन्।
बिहान खेतबारीमा मकै खान आएका बाँदरको ठूलो हुल धपाउन निस्किएका नेपाली अचानक आक्रमणमा परे। ठूलो संख्यामा रहेका बाँदर नजिक आउँदा उनी बेहोस भएर ढलेका थिए। स्थानीयले उद्धार गरी काठमाडौं ल्याउँदै गर्दा बाटोमै उनको मृत्यु भएको हो।
स्थानीयको भनाइ
किसानहरुले भने, “मकै खान बाँदरको ठूलो हुल खेतबारीमा पसेपछि गोकर्ण दाइले हल्ला गरेर धपाउने प्रयास गर्नुभयो। तर बाँदरको संख्या धेरै भएकाले एक्कासी नजिक पर्नासाथ उहाँ ढल्नुभयो।”
वडाध्यक्ष रामशरण श्रेष्ठ का अनुसार गोकर्ण नेपाली पहिले नै प्रेसरका बिरामी थिए।
उनले भने, “बाँदर धपाउने क्रममा ठूलो स्वरले कराउनुभयो। तर जब ठूलो हुल नजिक प¥यो, उहाँ आत्तिनुभयो र ढल्नुभयो। उपचारका लागि काठमाडौं ल्याउँदै गर्दा बाटोमै मृत्यु भयो।”
नुवाकोट मात्र होइन, अहिले काठमाडौं उपत्यकासहित देशका धेरै ग्रामीण क्षेत्रमा बाँदरको आक्रमणका घटना बढेका छन्। यसको मुख्य कारण :
-
वन क्षेत्र घट्दै
– गाउँघर वरिपरिको जंगल मासिँदै जाँदा बाँदरको प्राकृतिक बासस्थान हराउँदैछ। -
खाद्य स्रोत अभाव
– बोटबिरुवा र जङ्गली फलफूल नघटेर खेतबारी र बस्तीमा पस्न बाँदर बाध्य भएका छन्। -
जनसंख्या नियन्त्रण नभएको
– बाँदरको संख्या नियन्त्रण गर्ने कुनै प्रभावकारी नीति नभएकाले संख्या अस्वाभाविक रूपमा बढेको छ। -
मानव–वन्यजन्तु द्वन्द्व
– मानिसले बाली लगाउँछ, बाँदरले खान्छ। यसरी द्वन्द्व बढ्दा प्रत्यक्ष क्षति किसानलाई पर्छ।
चेतना : कसरी जोगिने ?
विशेषज्ञहरुले सुझाव दिएका छन्—
-
एक्लै बाँदर धपाउन ननिस्कनुहोस् : हुल बाँदर आक्रमण गर्न सक्छ।
-
ढुङ्गा/लाठी प्रहार नगर्नुहोस् : अझ उग्र भएर आक्रमण गर्ने सम्भावना हुन्छ।
-
खेतबारी सुरक्षित बनाउन : तारबार, जाली वा ध्वनि निकाल्ने उपकरण प्रयोग गर्न सकिन्छ।
-
स्थानीय निकायमा दबाब दिनुहोस् : बाँदर नियन्त्रण र व्यवस्थापनका लागि सरकारलाई दवाव दिन आवश्यक छ।
-
स्वास्थ्य अवस्था अनुसार सावधानी : उच्च रक्तचाप वा मुटुका बिरामीले बाँदर धपाउने काममा जोखिम लिनु हुँदैन।
निष्कर्ष
गोकर्ण नेपालीको मृत्यु केवल एउटा व्यक्तिगत दुर्घटना मात्र होइन, यो मानव–वन्यजन्तु सम्बन्धमा बढ्दो संकटको संकेत हो। ग्रामीण किसान आफ्नो पसिना बगाएर खेती गर्छन् तर बाली बाँदरले नष्ट गर्छन्। सरकार र स्थानीय निकायले वन्यजन्तु व्यवस्थापनको ठोस योजना ल्याउन सकेन भने बाँदरको आक्रमण अझ प्राणघातक बन्दै जाने खतरा छ।