मञ्जु (नाम परिवर्तन) ले २० वर्षको उमेरमा विवाह गरिन् । घर–परिवारलाई साथ दिँदै, आफ्ना सपना र पढाइलाई छाडेर उनले सम्पूर्ण जीवन श्रीमान र परिवारका लागि समर्पित गरिन् । विवाहको सुरुवाती महिना–वर्षसम्म सबै कुरा रमाइलो लाग्थ्यो, परिवारसँगको मेलमिलाप, सम्बन्धको मिठास—सबै कुरा जीवनको उत्सवझैँ लाग्थ्यो । तर बिस्तारै त्यो मिठास धूमिल हुँदै गयो ।
आज मञ्जुको दिन बिहान सबेरै उठेर घरधन्दा, बच्चाको हेरचाह, सासु–ससुराको सेवा र श्रीमान्को अपेक्षा पुरा गर्नमै बित्छ । उनको जीवनमा न त आफ्ना सपना पुरा गर्ने ठाउँ बाँकी छ, न त आत्मसम्मान र स्वतन्त्रताको पहिचान । आँकडाले देखाउँछ—नेपाली महिलाहरूले विवाहपछि औसतमा केही वर्ष मात्र दाम्पत्य सुख अनुभव गर्छन्, त्यसपछि उनीहरूको जीवन घरधन्दा र जिम्मेवारीको भारीले जिउँदो लाशझैँ बन्छ । कतिपय महिलाहरू यस दबाब सहन नसकी सम्बन्धविच्छेद वा मानसिक रोगतर्फ धकेलिन्छन् ।
मञ्जु मात्र होइन, हजारौँ महिलाहरू यस्तै पीडामा बाँचेका छन्—समाजका लागि जीवन अर्पण गर्ने तर प्रतिफलमा बेवास्ता, असमानता र हिंसा भोग्ने । यो केवल व्यक्तिगत पीडा होइन, हाम्रो समाजको कठोर वास्तविकता हो ।
समाजले महिलाको त्यागलाई कदर गर्न, राज्यले कानुनी सुरक्षा सुनिश्चित गर्न र प्रत्येक घरले महिलाको सपना र पहिचानलाई सम्मान गर्न अब ढिला गर्नु हुँदैन । महिला केवल घरभित्रको ‘कर्तव्य पुरा गर्ने मेसिन’ होइनन्—उनीहरूको जीवन पनि स्वतन्त्रता, समानता र सम्मानको यात्राको अधिकारले भरिनु पर्छ भन्ने चेतना सबैले बुझ्न जरुरी छ ।
